Μυστράς, με την ευκαιρία της επετείου..

H Bυζαντινή καστροπολιτεία, ο Μυστράς ή Μισιτράς, ή Μιστράς, ήταν "αρχαιόθεν" ο τόπος των μυστών.Εκείνων που λάτρευαν το φώς, όπως ο Πλήθωνας, το μυστηριακό φώς της περιοχής,καθώς φαίνεται στην φωτογραφία του Αnagr στο Panoramio. Ίσως πάλι τον Μίθρα,την Περσική προσωποποίηση του ήλιου. Ας θυμηθούμε την περιγραφή του Παπαδιαμάντη στη Γυφτοπούλα, για ένα μάλλον Μιθριαίο άντρο, τόπο μυστικής λατρείας τουΓ. Γεμιστού.
Ακόμα και ετυμολογικά, ίσως οφείλει το όνομα κατά μία γραφή, που διασώζεται από τους ξένους περιηγητές: Μίθρας, Μιθρι-τάς, Μιθιτ-ρ-άς, Μι-σ-ιτράς, Μιστράς. Τα περί.. Μυζηθρά και σχήματος λόφου, το αφήνουμε σαν αφελή και ουδόλως πειστική ετυμολογική* εξήγηση..
Αλλά ήταν και είναι ο τόπος και εκείνων που λάτρεψαν και λατρεύουν το Φως το αληθινό,ώστε να γίνει ένα μικρό "άγιο Όρος". Αγ.Δημήτριος, Αφεντικό, Αγ.Θεόδωροι, Αγ.Σοφία, Περίβλεπτος,Ευαγγελίστρια,Παντάνασσα, είναι μερικές μόνο απο τις σωζόμενες εκκλησιές του χώρου.
Αντιγράφουμε από ταΧανιώτικα Νέα(κείμενο Ναν.Κουτσάκη-Σπανουδάκη), για μια ενδιαφέρουσα εικαστική έκθεση:

Είναι συναρπαστικοί οι πίνακες από τις ερειπωμένες εκκλησιές του Μυστρά που σε ταξιδεύουν στην ιστορία των Παλαιολόγων. Και ειδικά του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, ο οποίος μάλιστα στέφθηκε αυτοκράτορας στον Μυστρά. Μυστηριακός κόσμος, γεμάτος ενέργεια. Που ακόμα κι έτσι, ερειπωμένος και εγκαταλειμμένος, παραμένει μεγαλοπρεπής. Διατηρώντας -μέσα από μια απόκοσμη θλιμμένη αξιοπρέπεια- την αίγλη των παλαιολόγειων χρόνων που τις συνδέουν με την Κωσταντινούπολη. Και, ακόμα κι έτσι, ερειπωμένες, μας παραδίδουν μαθήματα για τον αρχιτεκτονικό τύπο των εκκλησιών με τους πέντε τρούλους στο «υπερώο». Αναμφίβολα, οι εκκλησιές του Μυστρά «κλέβουν την παράσταση» με την έννοια ότι είναι οι πλέον εντυπωσιακές.

Στο πέρασμα του χρόνου, ο Μυστράς, στην ταξιδιωτική προβολή της πολιτιστικής Λακωνίας,αποτελεί ισχυρό πόλο έλξης τουριστών. Λογικά αποτελεί και το "αντίπαλον δέος" για την αρχαία Σπάρτη, που είχε την ατυχία να μην ασχοληθεί ένας Ορλάνδος με τα ερείπιά της και να μελετηθεί συστηματικά, ώστε να αναπλαστεί.

Στο τέλος του Μαΐου, στο Μυστρά τιμάται η μνήμη και η θυσία του τελευταίου αυτοκράτορα του Βυζαντίου. Ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄Δραγάτση Παλαιολόγος, στέφθηκε στον αγ.Δημήτριο αυτοκράτορας, με την ελπίδα να αναστήσει το κλέος της Πόλης και έπεσε υπέρ Αυτής και της πατρίδας, στην άνιση αναμέτρηση με το τουρκικό στοιχείο.
Απ’ τες σαράντα κι ύστερα Θεός τον παραγγέλνει
- Για του λαού τα κρίματα είναι γραφτό να γίνη, προσκύνα τον Σουλτάνο!
Μ'αυτός το χέρι στο σπαθί πεισμώνεται,δε θέλει!
- Πριν μπρος σε Τούρκο τύραννο το γόναττό του κλίνει, πες κάλλιο ν'αποθάνω!
Έξω απ'το κάστρο χύνεται με σπάθα γυμνωμένη
και σφάζει Τούρκων κατοστές κι Αγαρηνών χιλιάδες.
Εκείνος κι ο στρατός του.
Μα ητ'ολίγος ο στρατός, κι οι πρώτοι λαβωμένοι!
Έπεσαν τ'αρχοντόπουλα, έφυγαν οι Ρηγάδες κι απέμεινεν μόνος του.
Όσον τον ζώνουν τα σκυλιά τόσο χτυπά και σφάζει,
σαν πληγωμένος λέοντας, σαν τίγρις της ερήμου, που τα παιδιά της σκώσουν.
Μα κει του πέφτει τ'άλογο. Και πέφτει αυτός και κράζει:
- Δε βρίσκεται ένας Χριστιανός να πάρ'την κεφαλή μου πριν πάν και με σκλαβώσουν;
(Γεώρ.Βιζυηνός- Ο τελευταίος αυτοκράτορας)

Ο Σύλλογός μας που θέσπισε απο τα πρώτα χρόνια της ύπαρξής του, κοντά εκατό δηλαδή, αυτή τη "γιορτή" χαρμολύπης, αυτή την ημέρα μνήμης, ετοιμάζει κάθε χρόνο, θρησκευτικό και πολιτιστικό μνημόσυνο πρώτα στην Αθήνα και έπειτα στον αγ.Δημήτριο της Καστροπολιτείας, που παραμένει "τοις κείνου ρήμασι" αντηχών:
“Το δε την πόλιν σοι δούναι ουτ’ εμόν εστίν ουτ’ άλλου των κατοικούντων εν ταύτη∙ κοινή γαρ γνώμη άπαντες αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισθόμεθα της ζωής ημών”...

Ο εντυπωσιακός πίνακας της Ευαγγελίστριας,για τους λόγους που αναφέρει η συντάκτις των Χανιώτικων Νέων για παρόμοιους πίνακες, είναι του Παντελή Ζωγράφου. Όπως θα δείτε αν "πατήσετε" επάνω στη φωτογραφία που συνοδεύει το κείμενο, είναι από την ιστοσελίδα του, όπου παραθέτει τις αριστοτεχνικές ακουαρέλλες του. Τον ευχαριστούμε για την καλλιτεχνική και με ευαισθησία άποψη, του αγαπημένου και ιερού χώρου του Μυστρά.

* παραπομπή*: Το "ζ" δύσκολα μπορεί να δοθεί στην προφορά ως "σ" (πείτε πχ ζουζούνι με..σ!), ενώ αντίθετα η αντιμετάθεση του "σ" με τα οδοντικά "τ,δ,θ" είναι η συνήθης (π.χ. θάλαττα-θάλασσα)

Aξίζει να δείτε το άρθρο του Adonios για την επέτειο και το αλέτρι της ιστορίας από το Κaterinas Diary


κείμενο: κ.γ.-μ.<